18. Piterkerk
De eerste kerk van Lippenhuizen werd vermoedelijk in de veertiende eeuw of iets eerder gebouwd, aangezien Lippenhuizen genoemd wordt in de kapellenlijst van 1315, waarop alle kerken genoemd werden die onder het district Bornego vielen, waartoe ook Lippenhuizen behoorde. Deze kerk stond op een verhoogd omheind kerkhof en had geen toren. Lippenhuizen was tot 1566 katholiek.
Kerkenschets:
- Ligging: In dorpskern
- Jaartal: 1743
- Bouwtype: Zaalkerk
- Oppervlakte: 258 m2
- Denominatie: Protestants
- Huidige functie: Religieus (PKN)
Kenmerken van de kerk
Eigenaar | Kerkgenootschap |
Adres, postcode | De Buorren 30, 8408 HH |
Monumentstatus | Rijksmonument nummer 31859 |
Architect | Onbekend |
Bouwstijl | Neoclassicisme / eclectisch |
Nagelvaste objecten en wandkunst | Gevelstenen met jaartallen op voorgevel. Borden met overzicht van predikanten. |
Begraafplaats | Ja |
Terrein | Verhoogd terrein, vierkant perceel afgesloten door hekwerk. Omring door beukenhaag. Rondom terrein ondiepe sloot. Langs een deel van de heg eiken en andere bomen. |
Bereikbaarheid en parkeergelegenheid | Centraal in het dorp gelegen met goede bereikbaarheid. Parkeergelegenheid langs de doorgaande weg is beperkt. Op enkele minuten loopafstand wel parkeergelegenheid. |
Bronnen | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed SA! Media www.kerkenorgel.nl |
Het verhaal van de Piterkerk
De eerste kerk van Lippenhuizen werd vermoedelijk in de veertiende eeuw of iets eerder gebouwd, aangezien Lippenhuizen genoemd wordt in de kapellenlijst van 1315, waarop alle kerken genoemd werden die onder het district Bornego vielen, waartoe ook Lippenhuizen behoorde. Deze kerk stond op een verhoogd omheind kerkhof en had geen toren. Lippenhuizen was tot 1566 katholiek.
In 1743 werd er een nieuwe kerk gebouwd door aannemer Albert Tjebbes, lijstenmaker Coop Berents en glazenmaker Pier Wijtses Madhuysen ter vervanging van de voorganger. De huidige kerk is ontstaan in 1860 uit herbouw van de kerk uit 1743. De Piterkerk is een zaalkerk met driezijdige koorsluiting. Het kerkgebouw heeft halronde gesloten vensters in door lisenen gevormde spaarvelden.
De kerk had in eerste instantie nog geen toren. De geveltoren met naaldspits werd in 1862 toegevoegd voor 2221 gulden en 22,5 cent. Het onderste deel van de toren waar het uurwerk geplaatst is bestond vroeger uit hout maar is in 1930 vervangen door leien. In dit jaar werd ook de westelijke gevel gerestaureerd.
Met het aanbrengen van de toren werd er een uurwerk toegevoegd aan het geheel. De kerkvoogden kochten een gebruikt, mechanisch uurwerk van baronesse Van Lynden voor 300 gulden, welke door de Lippenhuister klokkenmaker Snoek in de toren bevestigd werd. Klokkenmaker Van Bergen leverde de nieuwe klok. In de Tweede Wereldoorlog werd de klok meegenomen door de bezetter. In 1949 is er een nieuwe klok gekocht met geld dat bijeengebracht werd door diverse acties. Aan elke zijde van de toren zitten galmgaten. De windvaan op de toren is een haan, net als de windvaan op het dak van het schip.
In de Piterkerk staat een eenklaviersorgel uit 1859, gemaakt door Van Dam en zonen uit Leeuwarden. De herenbank heeft wapens en drie koperen kronen. De preekstoel is zeventiende-eeuws, met trap, achterschot en klankbord, uitgevoerd met houtsnijwerk. Deze komt uit de eerdere kerk en is vermoedelijk rond 1660 gemaakt.
De kroonluchters werden aangeschaft in 1866 ten behoeve van de avondgodsdienstoefeningen. Ze werden gemaakt door ene Adriani uit Leeuwarden. In 1931 zijn ze geschikt gemaakt voor elektrisch licht. Het plafond van de kerk bevat gipsornamenten in een barokpatroon. In 1968 werd het interieur van de kerk opgeknapt. Onder de vloer lagen 9 grafstenen, waarvan er 5 in goede staat bleken te zijn. Deze zijn aan de koorzijde voor de vaste banken gelegd. In de kerk hangen borden waarop de namen van de voorgangers opgesomd staan.
In 2015 is er eveneens een uitgebreide restauratie uitgevoerd, mogelijk gemaakt door steun uit het dorp middels sponsoracties. Het orgel werd opgeknapt. Er werd ingezet op multifunctioneel gebruik van het gebouw. Er kwam een toilet en keuken alsook CV-installatie. Ook werd er een podium toegevoegd. Tegenwoordig is de kerk in gebruik als multifunctioneel centrum en worden er zeer regelmatig concerten gehouden. Ook werkt de Protestantse Gemeente Lippenhuizen/Hemrik sinds januari 2021 samen met de PKN-gemeente van Gorredijk. Er wordt maandelijks een kerkdienst gehouden in de Piterkerk. Ook is de kerk in de zomermaanden opengesteld in het kader van Tsjerkepaad.