1866: De beteugeling van cholera
Duik in de geschiedenis van Opsterland en ontdek hoe onze gemeente epidemieën als cholera en pokken bestreed.
Sinds een paar jaar is corona onderdeel van ons leven geworden. Besmettelijke ziekten bestaan al heel lang en zorgen vaak voor veel doden. De builenpest, ook bekend als de Zwarte Dood, zorgde er in de middeleeuwen voor dat miljoenen mensen overleden en de maatschappij volledig ontwricht raakte. Ook in de negentiende eeuw hadden ziekten dit effect. Uitbraken van cholera, tyfus, longtering, pokken, roodvonk en mazelen kwamen met regelmaat voor.
Eerste cholera uitbraak in Nederland
In 1832 werd cholera voor de eerste keer gezien in Nederland. Een aantal botersmokkelaars die vanuit Engeland per boot terug naar Nederland kwamen, brachten de ziekte mee. In 1832 en 1833 overleden er 10.108 personen aan deze ziekte. In 1849 was er opnieuw een epidemie die begon in Zaandam. Er vielen door deze epidemie toen 23.267 doden in Nederland. In 1866 vielen er 21.286 slachtoffers in ons land. Deze uitbraak woedde met name in Amsterdam en omgeving. Maar ook in andere delen van Nederland overleden veel mensen, in Groningen bijvoorbeeld al 1525 mensen in het jaar 1866. Sinds 1800 werden er zeven pandemieën van cholera geteld, de laatste tussen 1961 en 1975.
Cholera in Opsterland
De overheden deden hun best om de verspreiding van deze ziekten te voorkomen. In de steden werden choleracommissies ingesteld die probeerden de epidemie in te dammen en zorg gaven aan de zieken. Lokale overheden en inwoners doneerden daarvoor geld. Gemeente Opsterland legde de bestrijding van cholera en andere besmettelijke ziekten in 1866 vast in een verordening. In deze ‘Verordening ter voorkoming en beteugeling van Cholera en andere besmettelijke ziekten’ werden voorschriften en maatregelen vastgelegd om besmettelijke ziekten in te dammen. Ziekten verspreiden zich bijvoorbeeld via het water, het eten van besmette groenten, maar ook daar waar mensen afstanden aflegden. De verordening omvat daarom ook artikelen die ingaan op de reisbewegingen van mensen op schepen. Door ervaringen met eerdere epidemieën, zetten overheden massaal in op preventiemaatregelen.
Ook via bekendmakingen in kranten werden maatregelen bekend gemaakt. In 1871 was het verboden om 3 maanden lang verkoop en inbreng van gebruikte kleding en lappen bestemd om kleding of dekens van te maken, uit te stallen in verband met de pokziekte die heerste in de gemeente. In 1892 mochten de kermissen niet doorgaan en werden ‘tenten, kramen, disschen, carrousels, draaiorgels en liedjeszangers enz., ten strengste geweerd’.
Oorzaak
In 1854 ontdekte de Britse arts John Snow dat vies water de oorzaak van cholera was. Besmettelijke ziekten kwamen vooral voor bij de armere bevolkingsgroepen en in dichtbevolkte omgevingen. Daardoor beseften mensen zich dat de riolering en hygiëne anders moest. Deze inzichten verbreidden zich over Europa en zorgden er uiteindelijk voor dat cholera nu eigenlijk niet meer bij ons voorkomt.
Afbeeldingengalerij
