24. Hervormde kerk

De hervormde kerk van Terwispel is een karakteristieke dorpskerk met een gereduceerd torenlichaam, ge-bouwd in 1864. Op dezelfde plek stond eerst een kerk uit vermoedelijk de veertiende eeuw, die geveld werd door een decemberstorm een jaar eerder. Overigens was dit niet de eerste kerk die Terwispel had. Rond 1100 stond er al een kerk op wat nu kruising Alde Dyk en Mouwewei is, die volgens overlevering door blikseminslag verwoest werd. Deze locatie staat nu nog bekend als ûnwaarskamp. Tijdens de afbraak van de middeleeuwse kerk op de huidige locatie werd er onder de vloer een beeldje van Sinte Barbara gevonden, beschermheilige van onweer en bliksem, mogelijk ver-wijzend naar de middeleeuwse kerk op de oude locatie.

De huidige kerk is een zaalkerk bestaand uit vier traveeën met driezijdige koorsluiting, opgetrokken in bruine bakstenen. Het opgaande muurwerk wordt ge-leed door lisenen en een gevellijst. In de spaarvelden zijn houten rondboogvensters met radiale roedever-deling en gekleurd glas geplaatst. Het zadeldak is bedekt met zwart geglazuurde gegolfde Friese pannen. De koorsluiting is versierd met een smeedijzeren orna-ment en een hond als windvaan. De ingesloten risale-rende toren bestaat uit drie bouwlagen met hoeklise-nen. De tweede bouwlaag heeft een rondboogvenster met een van de twee wijzerplaten aan de toren. Op de bovenste bouwlaag van de toren is de klokkenzolder met aan alle vier kanten dubbele galmgaten. De toren wordt afgesloten door een houten gevellijst. De achtzijdige ingesnoerde spits is belegd met leien in Rijndekking. Bovenop de spits een torenkruis in de vorm van een appel en weerhaan. De overige zijden van de toren die boven de dakschilden uitsteken zijn ongeleed. Aan weerszijden van de toren is de aankapping het schip van de kerk. 

De korte westelijke gevelwanden hebben eveneens twee rondboogvensters, waarvan die aan de noordkant nog het oorspronkelijke ijzeren harnas heeft. De teruggelegde toegangsdeur aan de westzijde is net als de rondboogramen onder strekse rondboogomlijsting. Boven de toegangsdeur een gedenksteen met opschrift verwijzend naar de eerstesteenlegging op 11 juni 1864. De zuidzijde van het schip heeft ook een toegang met natuurstenen sluit- en aanzetstenen en een plint is de westelijke travee. In de andere traveeën zijn houten rondboogvensters met gekleurd glas geplaatst. De meest oostelijke muur is blind. Aan de noordkant van het schip zijn eveneens drie rondboogvensters te zien. 

Het interieur is nog grotendeels oorspronkelijk. De vloer is van hout, de wanden en het tongewelf zijn gestukt. De wand wordt afgesloten door een fries tussen de profiellijsten en per travee geleed door consoleparen, die overrenkomen met de trekstangen. Langs de wanden is een houten lambrisering aangebracht met daaraan de kerkbanken bevestigd. De bankwangen aan het middenpad hebben ijzeren rozetten. Het doophek is geplaatst aan de oostzijde, tegen de oostelijke wand een dooptuin met daarin de preekstoel en kerkenraadsbanken. Alle meubilair, behalve de preekstoel, heeft een imitatieschildering. De zeventiende-eeuwse preekstoel heeft een vijfzijdige kuip met op elke hoek een Dorische pilaster tussen de rondboogpanelen, een trap met ijzeren spijlen, een luifelvormig klankbord aan een stang met op de lijst gesneden en beschilderde bloemversierin-gen en een bekroning van gietijzer. Het tweekla-viersorgel met hoofdwerk en bovenwerk is gemaakt in 1878 door L. van Dam en Zonen uit Leeuwarden. 

De kerk is in gebruik voor religieuze doeleinden en neemt deel aan Tsjerkepaad.