Historie Opsterland

De aanleg van de bossen begon in de 18^e eeuw en vond vooral in de 19^e eeuw plaats. Daarvoor was het landschap van Opsterland open en ruim. In die ruimte lagen de dorpen verspreid lagen langs It Alddjip. Grote heidevelden en ontoegankelijk veengebieden bepaalden het beeld van Opsterland in die tijd. In de 18^e eeuw werd dit hoogveen in het groot afgegraven door de veencompagnieën. Voor de afvoer van turf uit deze hoge venen werden vaarten en kanalen gegraven, deze veranderden het landschap radicaal. In die tijd zijn ook de dorpen Gorredijk, Bakkeveen en het tegenwoordige Frieschepalen ontstaan. Dorpen als Luxwoude, Langezwaag, Kortezwaag, Terwispel, Lippenhuizen, Hemrik, Wijnjeterp en Duurswoude aan de zuidzijde en (Oud)Beets, Beetsterzwaag, Olterterp, Ureterp en Siegerswoude aan de noordzijde van de gemeente zijn veel ouder. Die oudere dorpen waren dorpen van boeren, die het vooral moesten hebben van akkerbouw (rogge en boekweit). Wel hield men ook koeien en schapen, maar deze werden vooral gehouden vanwege de mest. Het hooi voor dit vee werd voornamelijk uit het onbewoonde gebied in het westen van de gemeente gehaald langs vaste wegen (hooiwegen).

In het begin van de 19^e eeuw begon men met het winnen van turf uit deze hooilanden. Het ging hier om laagveen. De ondernemers en de vaste arbeiders, die dit laagveen afgroeven waren voor een groot gedeelte afkomstig uit de kop van Overijssel (de zogenaamde Gietersen). Zij zijn de grondleggers van de dorpen Tijnje en Nij Beets. De familienamen Bron, Lok, Krikke, Meester, Schokker, Dam, herinneren nog aan die Overijsselse voorouders. Ook in Luxwoude had men te maken met immigranten. In 1749 telde dat dorp 9 inwoners in 1815 waren het er 311, waarvan het merendeel in 1855 al weer vertrokken was. Door de laagveenontginning ontstonden in het westen van de gemeente grote plassen en poelen. In de 19^e en ook in de 20^e eeuw zijn deze plassen drooggemalen en zijn de drooggevallen gronden ontgonnen en daarna als weidegronden in gebruik genomen.

De geschiedenis van de veenafgravingen is een geschiedenis van onvoorstelbare armoede en van onmenselijk lijden. Sociale onrust was het gevolg, met name in de laagveengebieden bij Tijnje en Nij Beets. De naam van Domela Nieuwenhuis is onuitwisbaar gegrift in de historie van deze beide dorpen. In Beetsterzwaag en Duurswoude waren geen veenafgravingen. In Beetsterzwaag woonden echter wel de belangrijkste mensen voor de veencompagnieën, zoals de families Fockens, Van Teijens, Lycklama à Nijeholt. Deze namen vindt men ook terug in de lijst van grietmannen, die vanaf de 13_^e eeuw tot aan 1851 rechtspraken, aanvoerders waren in de strijd, naar buiten de grietenij vertegenwoordigden, kortom de belangrijkste mannen waren in de gemeente of beter gezegd de grietenij.