Terwispel

Twee soorten landschappen

Terwispel ligt precies tussen twee soorten landschappen. Aan de westkant is er een open landschap, terwijl aan de oostkant het zogenaamde coulisselandschap ligt. Dit is een gebied met veel weilanden omringt door bomen. Het dorp is een mix van een wegdorp (langs een weg gebouwd) en een waterstreekdorp (langs een waterloop gebouwd). Het dorp groeide rondom de weg 'De Streek' en het kanaal 'De Nieuwe Vaart'.

Vernoemd naar water

In de buurt van Terwispel stroomt It Alddjip (ook wel Koningsdiep genoemd). Dit water had enkele zijstroompjes, waaronder de Wispel. Het dorp Terwispel heeft zijn naam te danken aan deze zijtak.

Een groot maar arm dorp

Een paar eeuwen geleden was Terwispel een groot dorp qua oppervlakte. Samen met het dorp Beets werd het de 'hooischuur van Opsterland' genoemd. In 1664 heette de huidige Bûtewei zelfs de "Wispeler Hooywech". Terwispel was een zeer uitgestrekt dorp tussen Gorredijk, Langezwaag, Oldeboorn en Nij Beets. Maar het dorp was toch dunbevolkt en de mensen waren niet rijk.

In de 19^e eeuw groeide Terwispel sneller door de vervening (het winnen van turf). Hierdoor ontstonden nieuwe buurtschappen zoals Venebuurt, Kolderveen en Tijnje. Ook speelde de strijd tegen het water een grote rol in de geschiedenis van het dorp. In de 15^e eeuw groeven de bewoners bijvoorbeeld de Wispelder Walle. Dit was een soort dijk om het dorp te beschermen tegen overstromingen van de Ie en de Wispel.

De Nieuwe Vaart en de Spaltenbrêge

In 1852 werd de Nieuwe Vaart gegraven. Deze vaart verdeelde Terwispel in twee delen. De brug die beide delen verbindt, heet daarom de Spaltenbrêge (gesplitste brug). Bij de brug werd ook een coöperatieve zuivelfabriek gebouwd. Tegenwoordig is de Nieuwe Vaart onderdeel van de Turfroute, een recreatieve vaarroute door Opsterland en Zuidoost-Friesland.