Verdwenen kerken
Door de eeuwen heen zijn tal van kerkgebouwen in Nederland afgebroken of verdwenen, ook in gemeente Opsterland. In Opsterland hebben minstens 15 middeleeuwse kerken gestaan, zo blijkt uit de kapellenlijst van 1315.
Van de middeleeuwse kerken zijn alleen de Petruskerk in Ureterp, de Sint Hippolytuskerk van Olterterp en de Sint Janskerk van Duurswoude nog bewaard gebleven. Van sommige van de verdwenen kerken zijn echter wel sporen overgebleven. Deze zijn soms onzichtbaar voor de buitenwereld, zoals een hergebruikte fundering onder een kerkgebouw, maar in enkele gevallen ook juist heel zichtbaar, zoals tufstenen die verwerkt zijn in de buitenmuren.
Bouwmaterialen of funderingen van stenen kerken werden regelmatig hergebruikt voor een nieuw kerkgebouw. Enkele voorbeelden hiervan zijn de Witte Kerk aan de Binnenwei in Hemrik, de Sint Martenskerk van Beetsterzwaag en de kerk van Wijnjeterp aan de Tsjerkereed in Wijnjewoude. De achttiende-eeuwse Witte Kerk is deels opgezet op de oudere funderingen van een vroegere, aan Sint Andreas gewijde middeleeuwse kerk die op dezelfde locatie stond. In de kerkmuren zijn bovendien kloostermoppen aangetroffen van een mogelijke voorganger. Op de kerkheuvel van Wijnjeterp hebben twee opeenvolgende kerken gestaan. De huidige kerk van Wijnjeterp, gebouwd in 1778, werd opgetrokken uit stenen die afkomstig waren van de oudere kerk. Ook de nog bestaande laatgotische vijftiende-eeuwse kerk van Duurswoude werd gebouwd met oudere kloostermoppen, waarvan de herkomst niet geheel zeker is.
In de visie religieus erfgoed en op de onderstaande kaart staat een overzicht van alle kerken die de laatste 150 jaar zijn verdwenen.
