Omgevingsvisie gemeente Opsterland

Omgevingsvisie Opsterland

Hoe ziet Opsterland er over dertig jaar uit? Hoe blijft Opsterland een prettige gemeente om te wonen, zijn we goed bereikbaar en ook economisch welvarend? En hoe kunnen mensen hier gezond en veilig recreëren? Daarover gaat deze Omgevingsvisie.

De Omgevingsvisie gaat over de toekomst van Opsterland. Waarin de inwoners gezond en veilig kunnen leven. Waar er ruimte is voor wonen, werken en ontspannen in het groene landschap dat we zo koesteren graag behouden. Hoe doen we dat op een manier die past bij het gebied en de mensen die er in leven? Daarvoor staan in de Omgevingsvisie alle ambities en opgaven die hierover gaan, genoemd. We gebruiken de Omgevingsvisie als kader om keuzes te maken over initiatieven voor bijvoorbeeld woonwijken, winkels, bedrijven, nieuwe wegen of groengebieden.

Met de komst van de Omgevingswet moeten gemeenten een Omgevingsvisie hebben. Deze komt in de plaats van structuurvisies, verkeers- en vervoersplannen, delen van de natuurvisie en milieubeleidsplannen. Opsterland heeft vooruitlopend op de invoering van de Omgevingswet in 2015 al een Omgevingsvisie opgesteld. Hierbij zijn allerlei partijen zoals inwoners, ondernemers en instellingen door middel van informatiebijeenkomsten en inspiratiesessies geïnformeerd en betrokken.

De Week van de Omgevingsvisie die we hebben georganiseerd werd zowel online als fysiek goed bezocht. En daar zijn we blij mee! De reacties die we ontvingen, hebben we meegenomen en heeft geleid tot dit resultaat. De visie is in een mooi proces tot stand gekomen, waarbij de kern in één oogopslag in een matrix is terug gebracht. We zijn benieuwd wat u ervan vindt?

Anko Postma
wethouder gemeente Opsterland

Hier komt binnenkort een filmpje van Anko Postma

Wat is een omgevingsvisie?

De omgevingsvisie is een integrale langetermijnvisie voor de fysieke leefomgeving van de gemeente Opsterland. De fysieke leefomgeving is breder dan alleen de ruimtelijke aspecten. De Omgevingswet noemt verplichte aspecten die integraal terug moeten komen in een Omgevingsvisie. Daarin zit bijvoorbeeld het gebruik van natuurlijke hulpbronnen, activiteiten waardoor emissies, hinder of risico’s worden veroorzaakt en het nalaten van activiteiten. Ook ontwikkelingen op het gebied van cultureel erfgoed, energie-infrastructuur, landbouw, landschap, milieu, natuur en water worden meegewogen en beschreven.

Vaste Elementen

De omgevingsvisie moet inhoudelijk volgens de Wet in elk geval de volgende elementen bevatten:

Een beschrijving van de hoofdlijnen van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving: waar bestaat de fysieke leefomgeving uit en wat is de kwaliteit ervan?
De hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling, gebruik, beheer, bescherming en behoud van het grondgebied: wat gebeurt er/ gaat er gebeuren aan ontwikkelingen en instandhouding van het grondgebied?
De hoofdzaken van het voor de fysieke leefomgeving te voeren integrale beleid: wat zijn de na te streven doelen en op welke manier worden die bereikt?

De Omgevingsvisie gaat over de volle breedte van de fysieke leefomgeving zoals bedoeld in de Omgevingswet. De Omgevingsvisie is dus niet een optelsom van beleidsvisies voor de diverse domeinen, maar een samenhangende integrale visie voor de gemeente.

Daarnaast is de gemeentelijke omgevingsvisie een onderdeel van een groter geheel van samenhangende instrumenten binnen de Omgevingswet. Kaders voor de visie zijn:

De Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Hierin geeft het Rijk een langetermijnvisie op de toekomstige ontwikkeling van de leefomgeving in Nederland.
De Omgevingsvisie Fryslân 2020 De romte diele (Provinciale Omgevingsvisie (POVI))
Het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Dit programma valt onder de NOVI en is een beleidsprogramma van de ministeries van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV); van Infrastructuur en Water (IenW) en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK). In dit programma gaan zij samen met provincies, waterschappen, gemeenten en maatschappelijke partners, grondeigenaren en grondgebruikers op zoek naar oplossingen per gebied.
In het Fries Programma Landelijk Gebied (FPLG) gaatt de provincie Fryslân voor Friesland invulling geven aan het NPLG. Dat doet zij samen met andere partijen, zoals boeren, natuurorganisaties, ondernemers, inwoners en overheden, zoals de gemeente Opsterland.
Verder is bekend dat andere partijen ook een visie gaan opstellen, die relevant kunnen zijn. Het Wetterskip heeft aangekondigd aan de slag te gaan met een Watervisie (Blauwe Omgevingsvisie BOVI).

Hoe zijn we tot de visie gekomen?

Opsterland heeft in 2015 de Omgevingsvisie Opsterland 2015-2030 vastgesteld. Feitelijk gaat het om een structuurvisie (Wet ruimtelijke ordening), waarin al zoveel mogelijk op de Omgevingswet is geanticipeerd. De basis van deze visie is goed en er is voor gekozen deze te actualiseren. Voor de actualisatie hebben we gebruik gemaakt van bestaande beleidsstukken en nieuwe ontwikkelingen. En we hebben verbeterpunten ten opzichte van de huidige visie benoemd. Deze zijn:

Integraler (meer samenhang);
completer (met vooral meer verbinding met sociaal maatschappelijk vraagstukken);
strategisch; heldere kaders stellen.

Daarbij hebben we gebruik gemaakt van de in De Friese Aanpak (DFA) ontwikkelde matrix voor leidende thema’s en opgaven. Deze basis is passend gemaakt voor Opsterland. Dat heeft geleid tot de in hoofdstuk 3 en 4 uitgewerkte onderwerpen. De teksten zijn tot stand gekomen onder andere door integrale werksessies en gesprekken met het gemeentebestuur. Omdat bij de Omgevingsvisie 2015-2030 een uitgebreid participatietraject heeft plaatsgevonden en het bestaande beleid ook met participatie tot stand is gekomen, is er bij het opstellen van de basistekst geen uitgebreid participatieproces geweest. Wel is deze eerste concepttekst gebruikt als basis voor de in mei 2022 gehouden ‘Week van de omgevingsvisie’.

Rol van de Raad in het proces

De gemeenteraad is tijdens meerdere bijeenkomsten geïnformeerd over de vorderingen van de visie. Ook heeft zij tijdens het proces over diverse onderwerpen en dilemma’s het gesprek gevoerd. Aandachtspunten waren onder meer hoe de raad haar rol onder de Omgevingswet wil invullen, hoe participatie vorm moet krijgen, welke aspecten belangrijk zijn en waar prioriteiten liggen.

Hoe we willen samenwerken

Ideeën en initiatieven komen meer en meer vanuit de samenleving. Ook in Opsterland herkennen we dat. En als gemeente willen we daar beleidsmatig en organisatorisch bij aansluiten. Dit betekent dat we in overleg met dorpsbelangen, inwoners, ondernemers en andere overheden, zoals Wetterskip en provincie, ideeën willen realiseren.

Als gemeente past ons in hoofdzaak een faciliterende rol. We kiezen minder vaak voor een rol waarbij wij alleen aan het stuur staan en zelf volledig regie voeren. We bewegen mee met maatschappelijke ontwikkelingen, en trekken graag als partner op met onze inwoners, bedrijven en organisaties. Geen gemeente dus die vooral zelf alles bepaalt, controleert en stuurt, maar een overheid die liefst samenwerkt, meedenkt en meehelpt en dus faciliteert.

Bij dit alles gaan we uit van vertrouwen. Vertrouwen dat onze inwoners en bedrijven de goede dingen willen doen met aandacht voor de omgeving in brede zin: zowel de fysieke als sociale omgeving.

We zullen niet aan situaties ontkomen waarbij we wel degelijk het heft in eigen handen moeten nemen en duidelijk regie voeren. We houden immers onze rol als uitvoerder van wettelijke taken. Maar samenwerken en verbinden is voor ons een belangrijk uitgangspunt.

Opbouw van de Omgevingsvisie

In deze Omgevingsvisie treft u geen gedetailleerde uitwerking van de toekomst aan. We laten dat bewust na, omdat we weten dat de toekomst niet valt te voorspellen. Wel hebben we een goed beeld van de opgaven die op ons afkomen. We zien er vijf:

Bevorderen leefbaarheid en vitaliteit van de dorpen
Klimaatadaptatie; tegengaan van wateroverlast en hittestress
Bevorderen energietransitie
Naar een landbouw met toekomst
Verbeteren van biodiversiteit

We zien vijf opgaven die onmiskenbaar hun effect zullen hebben op en in de fysieke leefomgeving. En hoewel we op voorhand geen ontwikkelingen aanwijzen of uitsluiten is er wel onze basis, de beschrijving van Het rijke cultuurlandschap van Opsterland: landschap, dorpen en mensen. Die basis is op dit moment goed op orde en moet dat voor de toekomst ook blijven. Deze bestaat uit:

onze landschappelijke hoofdstructuur;
onze zorg voor een basis-milieukwaliteit.

De hier beschreven landschappelijke hoofdstructuur en de zorg voor een goede basis-milieukwaliteit vormen het vertrekpunt bij de afweging en begeleiding van initiatieven in onze gemeente.

Bij 'Uitgangspunten' beschrijven we vervolgens de leidende thema’s. Deze gebruiken we om bij ontwikkelingen, waar mogelijk, een plus te realiseren. Het gaat om:

we zijn trots op onze identiteit en ons erfgoed;
we bouwen aan brede welvaart;
we verbeteren de omgevingskwaliteit;
we bevorderen duurzaam ruimtegebruik.

Bij 'Uitvoering en Monitoring' besteden we aandacht aan zaken als monitoring & evaluatie en de plaats van de Omgevingsvisie in de beleidscyclus.

Global Goals en de Omgevingsvisie

Opsterland is sinds 2020 een Global Goals gemeente. De Global Goals zijn 17 doelen die in 2015 door de Verenigde Naties zijn opgesteld. De Global Goals zijn duurzame ontwikkelingsdoelen en vormen tot 2030 wereldwijd de duurzaamheidsagenda. De VNG heeft de Global Goals vertaald naar de Nederlandse context en naar het niveau van een gemeente aan de hand van 12 thema’s. Van de 17 Global Goals zijn er 16 die relevant zijn voor gemeentelijk beleid rondom de fysieke leefomgeving. Bij elke opgave en elk thema geven wij met afbeeldingen aan welke global goals relevant zijn.

Download de Omgevingsvisie Opsterland

Ontwerptekst Omgevingsvisie Opsterland (PDF)

Document download informatie:

Een pdf-bestand kunt u openen in verschillende PDF-lezers, zoals Adobe Reader.

Meer informatie

Heeft u nog vragen?

Neem dan contact op met het Publiekscentrum